1905 Portsmouth Antlaşması, Rusya İmparatorluğu ile Japonya İmparatorluğu arasında imzalanan bir anlaşmadır. Bu antlaşma, Rus-Japon Savaşı’nın sona ermesini ve taraflar arasında barışın sağlanmasını amaçladı. Savaş, 1904’ten 1905’e kadar sürdü ve taraflar arasında büyük kayıplara neden oldu. Bu çatışma, Doğu Asya’daki güç dengelerini etkiledi ve uluslararası ilişkilerde de önemli değişimlere yol açtı.
Rus-Japon Savaşı, iki büyük güç arasındaki toprak, nüfuz ve ticaret hakları konusundaki rekabetin bir sonucuydu. Savaşın sebeplerinden biri, Japonya’nın Rusya’nın etkisi altındaki Kore ve Mançurya’daki pozisyonunu zayıflatmak istemesiydi. 1904’te başlayan çatışmalar, Rusya’nın beklenmedik bir şekilde Japonya’ya karşı büyük kayıplar vermesiyle devam etti. Bu, Rusya’nın Asya’daki gücünü sorgulamaya ve savaşın sonunu getirmek için barış görüşmelerine başlamasına yol açtı.
Rusya ve Japonya arasındaki barış görüşmeleri, ABD’nin arabuluculuğuyla New Hampshire’daki Portsmouth şehrinde yapıldı. Theodore Roosevelt’in çabalarıyla, tarafların diplomatik ilişkileri sağlamlaştırmak ve barışı sağlamak için görüşmeler yürütüldü. Ancak, görüşmeler zorlu oldu çünkü her iki taraf da kendi çıkarlarını korumak ve kazanımlarını maksimize etmek istiyordu.
Antlaşma, 5 Eylül 1905 tarihinde imzalandı ve savaşı sona erdirdi. Antlaşma şartları, Japonya’nın Mançurya’daki Rusya’nın çıkarlarına saygı duymasını ve Rusya’nın belli bölgelerdeki haklarını Japonya’ya devretmesini öngörüyordu. Mançurya’daki bazı bölgeler, Rusya’nın etkisi altında kalmaya devam etse de, Japonya’ya belli ticari avantajlar tanındı. Ayrıca, Japonya, Rusya’nın Kore üzerindeki nüfuzunu kısıtlamaya çalıştı.
Portsmouth Antlaşması, o dönemde uluslararası ilişkilerde önemli bir dönüm noktasıydı. Bu antlaşma, Asya’da etkili olan bir Batı gücü olan Rusya’nın Japonya tarafından mağlup edilmesiyle sonuçlandı. Ayrıca, Theodore Roosevelt’in arabuluculuk çabaları, ABD’nin uluslararası arenadaki rolünü ve etkisini artırdı. Bu antlaşma aynı zamanda, Japonya’nın gücünü ve Asya’daki etkisini artırarak bölgesel bir güç olarak yükselmesine de katkıda bulundu.
Ancak, bu antlaşma her iki taraf için de tam bir zafer değildi. Japonya, beklediği tüm kazanımları elde edemedi ve Rusya da büyük toprak kayıpları yaşadı. Bununla birlikte, barış antlaşması her iki ülke için de daha fazla kaybı önlemek ve mevcut durumu kabul etmek için bir fırsat olarak değerlendirildi.
Sonuç olarak, 1905 Portsmouth Antlaşması, Rusya İmparatorluğu ile Japonya İmparatorluğu arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma, Rus-Japon Savaşı’nın sona ermesini sağladı ve taraflar arasında belirli toprak ve ticari düzenlemeleri içeriyordu. Ancak, her iki ülke de tüm taleplerini karşılayamadı ve antlaşma, uluslararası ilişkilerdeki güç dengelerinde önemli değişikliklere işaret etti.