1878 Berlin Antlaşması, Doğu Sorunu’nu düzenlemek amacıyla imzalanan bir uluslararası anlaşmadır. Bu antlaşma, 19. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasıyla ortaya çıkan siyasi ve toprak bölünmeleri düzenlemek üzere düzenlenmiştir. Antlaşma, Berlin Kongresi olarak da bilinir ve 13 Haziran-13 Temmuz 1878 tarihleri arasında Alman İmparatorluğu’nun başkenti Berlin’de gerçekleşmiştir.
1878 Berlin Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu, Büyük Britanya, Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya ve Fransa gibi büyük Avrupa devletleri arasında imzalanmıştır. Bu devletler, Doğu Sorunu’nun çözümüne dair çeşitli çıkarlara ve taleplere sahipti ve bu nedenle antlaşmanın müzakereleri oldukça karmaşıktı.
Antlaşma, özellikle Balkanlar ve Kafkasya bölgelerindeki toprak değişikliklerini düzenlemiş ve bu bölgelerdeki etnik grupların kaderini belirlemiştir. Aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun bağımsızlığını tanıyan bir dizi hüküm içermiştir. Ancak, antlaşmanın sonuçları zaman içinde çeşitli sorunlara neden oldu ve 20. yüzyılın başlarında çeşitli çatışmalara yol açtı.
Berlin Antlaşması’nın imzalanmasının ana nedenlerinden biri, 93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından ortaya çıkan durumu düzeltmek ve taraflar arasında dengeyi sağlamaktı. Bu savaş, Rus İmparatorluğu’nun Osmanlı İmparatorluğu’na karşı kazandığı zaferle sona ermişti. Ancak, diğer büyük güçler, Rusya’nın aşırı genişlemesini sınırlamak ve böylece bölgedeki dengeleri korumak istediler.
Antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarını önemli ölçüde azaltarak, bağımsız devletlere dönüşen bölgeleri belirleyerek ve egemenliği altındaki diğer topraklarda çeşitli özel düzenlemeleri içeriyordu. Ayrıca, antlaşma ile belirlenen sınırlar ve statülerin birçok ulusal, etnik ve dini grup arasında memnuniyetsizlik yarattığı ve gelecekteki çatışmalara zemin hazırladığı söylenebilir.
Özellikle Balkanlar’da, antlaşma sonucunda bağımsızlığını kazanan ülkelerin sınırları ve etnik bileşimi, 20. yüzyılın başlarından itibaren bölgedeki pek çok sorunun temelini oluşturdu. Söz konusu devletler arasında yaşanan toprak anlaşmazlıkları, etnik gerilimler ve siyasi çatışmalar, I. Dünya Savaşı ve sonrasında ortaya çıkan sorunlara katkıda bulundu.
Bunun yanı sıra, Berlin Antlaşması’nın Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri de büyük oldu. İmparatorluk, toprak kayıplarıyla sarsıldı ve bu durum, içsel sorunları daha da derinleştirdi. Osmanlı yönetimindeki farklı etnik ve dini gruplar arasındaki gerilimler arttı ve bu da imparatorluğun zayıflamasına katkı sağladı.
Ayrıca, Berlin Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve siyasi bağımsızlığı da daha fazla kısıtlandı. Dış güçler, Osmanlı toprakları üzerindeki etkilerini artırdı ve bu durum, imparatorluğun içsel sorunlarını daha da karmaşık hale getirdi.
Sonuç olarak, 1878 Berlin Antlaşması, Doğu Sorunu’nu çözme amacı güden büyük Avrupa devletleri arasında imzalanan bir anlaşmadır. Ancak, antlaşmanın sonuçları, bölgedeki siyasi dengeleri ve etnik yapıyı derinden etkiledi. Bu durum, 20. yüzyıl boyunca Balkanlar ve Kafkasya’da bir dizi çatışmanın ortaya çıkmasına ve Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşüne yol açan karmaşık bir tarih ve dinamikler zincirine neden oldu.