Asya kıtasında yaşayan ve nesli tükenme tehlikesi altında olan maymun türlerinden biri, Hainan gibbonu (Nomascus hainanus) olarak bilinen bir primat türüdür. Bu maymun türü, Çin’in güneyinde, özellikle Hainan Adası’nda endemik olarak bulunmaktadır. Hainan gibbonu, nadir ve özel bir primat türüdür ve maalesef son yıllarda popülasyonunda dramatik bir azalma yaşanmaktadır.
Hainan gibbonu, Nomascus cinsine ait olan beş farklı türden biridir ve diğer gibbon türleri gibi uzun kolları, kısa bacakları ve çoğunlukla ağaçlarda yaşayan bir yaşam tarzına sahiptir. Yetişkin bir Hainan gibbonu, özellikle erkekler, siyah renkli bir tüy örtüsüne sahiptir ve genellikle ormanların üst katmanlarında dolaşır. Gibbonlar genellikle ağaçlarda atlayarak hareket eder ve kollarını uzatarak uzun mesafeler kat edebilirler.
Ancak, Hainan gibbonu popülasyonunun nesli tükenme tehlikesi altında olmasının başlıca nedenleri arasında habitat kaybı, avlanma ve genetik izolasyon yer almaktadır. Hainan Adası, hızla artan insan nüfusu ve tarım faaliyetleri nedeniyle ciddi bir habitat kaybı yaşamaktadır. Orman alanları tahrip edilmekte, tarım arazilerine dönüştürülmekte ve altyapı projeleri nedeniyle fragmente olmaktadır. Bu durum, Hainan gibbonlarının doğal yaşam alanlarının azalmasına ve izole popülasyonların oluşmasına yol açmaktadır.
Avlanma, Hainan gibbonlarını tehdit eden bir diğer önemli faktördür. Bu tür, yerel halk arasında eti ve diğer vücut kısımları için avlanma baskısına maruz kalmaktadır. Ayrıca, gibbonların genetik çeşitliliği ve sağlıklı popülasyonların sürdürülebilirliği için gereken genetik alışverişin kısıtlanması gibi etkilerle sonuçlanan genetik izolasyon da nesli tükenme riskini artırmaktadır.
Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN), Hainan gibbonunu “kritik derecede tehlikede” olarak listelemiştir. Bu sınıflandırma, türün neslinin tükenme riski altında olduğunu ve acil koruma önlemlerine ihtiyaç duyduğunu belirtmektedir. Koruma çabaları, Hainan Adası’ndaki ormanların korunması, izole popülasyonlar arasında genetik alışverişin teşvik edilmesi, avlanmanın kontrol altına alınması ve yerel toplulukların bilinçlendirilmesi gibi çok yönlü stratejileri içermelidir.
Bu önlemler, Hainan gibbonu ve benzeri nesli tükenme tehlikesi altındaki diğer maymun türlerinin korunmasına yönelik etkili bir çaba sağlayarak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve ekosistem dengeleyici unsurlarının sürdürülebilirliğine katkıda bulunabilir. Ancak, bu çabaların başarılı olabilmesi için yerel toplulukların aktif katılımı, ulusal ve uluslararası işbirliği, finansal destek ve bilimsel araştırmaların sürekli izlenmesi gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.