Aristoteles’in “Poetika” adlı eseri, tiyatro sanatı ve edebiyatı üzerine önemli bir kaynak olarak kabul edilir. Bu eser, özellikle tragedya ve komedya türlerini incelerken, tiyatronun özünü, işleyişini ve etkisini derinlemesine ele alır.
Aristoteles’e göre tiyatro sanatı, doğal insan içgüdülerinden türetilen bir sanattır. Ona göre, insanlar taklit etmeyi sevdiği için, tiyatro da bu taklit yeteneğini kullanarak gerçekliği yansıtmalıdır. Tiyatro, sahnede gösterilen ve izleyicileri etkileyen bir taklit sanatıdır; bu nedenle, izleyicilerin duygularını etkilemek için dikkatlice yapılandırılmalıdır.
Tragedya türüne odaklandığında, Aristoteles, trajik kahramanın önemini vurgular. Ona göre, bir trajedi, başlangıçtan sona kadar belli bir karakterin çöküşünü anlatan bir hikaye olmalıdır. Trajik kahraman, iyi bir niyetle hareket ederken, kendi kusurları veya hataları yüzünden felakete sürüklenir. İzleyiciler, trajik kahramanın acısını ve çöküşünü gözlemleyerek katharsis denilen bir tür duygusal arınma yaşarlar.
Aristoteles ayrıca, bir trajedinin belirli unsurlarının olması gerektiğine inanır. Bunlar; birimlik (zaman, mekan ve konu birliği), uygunluk (kahramanın eylemleri ve sonucun birbiriyle ilişkisi), ve zorunluluk (hikayenin kaçınılmazlığı) gibi kriterlerdir. Birimlik, bir trajedinin tek bir olayı, bir gün içinde, tek bir mekanda ele alması gerektiğini ifade eder. Uygunluk, karakterlerin eylemlerinin mantıklı ve izleyici için inandırıcı olmasını gerektirir. Zorunluluk ise, hikayenin kaçınılmaz sonuçlara doğru ilerlemesi gerektiğini belirtir.
Komedi türüne gelindiğinde, Aristoteles’in görüşleri biraz farklılık gösterir. Komedinin tragedya kadar ciddi olmadığını ve genellikle güldürmeyi amaçladığını belirtir. Komedi, toplumun saçmalıklarını ve hatalarını alaycı bir şekilde ele alabilir. Bununla birlikte, yine de belirli bir yapı ve uyum içinde olmalıdır.
Aristoteles’in “Poetika” eseri, tiyatro sanatına dair birçok ilke ve kuralı içerse de, bu kurallar sadece o döneme özgü katı kurallar olarak değil, genel prensipler olarak kabul edilmelidir. Her zaman her türlü tiyatro eserinin bu kurallara tamamen uyması gerektiği düşünülmez, ancak bu prensipler tiyatro sanatının temelini oluşturur ve sanatçılara rehberlik edebilir.
Aristoteles’in Poetika’sı, tiyatro sanatı üzerine düşünmemizi ve bu sanatın temel özelliklerini anlamamızı sağlayan derin ve etkileyici bir eser olarak günümüze kadar önemini korumuştur. Aristoteles’in tiyatro ve edebiyatla ilgili görüşleri, bugün bile sanatın temel prensipleri ve yapı taşları olarak kabul edilmektedir.