1768 Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanan bir antlaşmadır. Bu antlaşma, Osmanlı-Rus savaşlarının bir sonucu olarak ortaya çıktı ve 21 Temmuz 1774 tarihinde imzalandı. Antlaşma, Zaporijya Kazakları ile Kırım Hanlığı’nı da içeren bir dizi önemli hüküm içeriyordu. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecinde önemli bir dönemeçtir ve Avrupa’nın güç dengeleri üzerinde etkili bir rol oynamıştır.
Antlaşmanın temel gerekçelerinden biri, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu arasındaki toprak anlaşmazlıklarını çözmek ve barışı sağlamaktı. Ancak, antlaşma aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin zayıflığını ve gerilemesini de yansıtmaktadır. İmzalandığı dönemde Osmanlı İmparatorluğu, birçok iç ve dış sorunla boğuşuyordu ve bu durum, Rusya’nın elini güçlendirmişti. Öte yandan, Rusya’nın da kendi stratejik hedefleri vardı ve bu antlaşma, onun Güneydoğu Avrupa’daki etkisini artırmasına olanak tanıdı.
Antlaşma, taraflar arasında çeşitli maddeleri içermekteydi. Bu maddeler arasında en önemlilerinden biri, Kırım Hanlığı’nın bağımsızlığını tanıyan bir hükümdü. Antlaşma ile Kırım, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılarak bağımsız bir hanlık haline geldi. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu’nun etkisini bölgede zayıflatarak Rusya’nın elini güçlendirdi.
Antlaşmanın bir diğer önemli hükmü, Zaporijya Kazakları’nın durumunu düzenleyen maddelerdi. Bu Kazak topluluğu, antlaşma ile Rus yönetimine girmiş ancak belli özerklik haklarına sahip olmuştu. Zaporijya, Rus İmparatorluğu içinde önemli bir konuma sahip olacak ve bu durum, bölgedeki siyasi dengeleri etkileyecekti.
Ayrıca, antlaşma ile Rusya, Karadeniz’deki bazı önemli limanlara erişim hakkı elde etti. Bu da Rusya’nın deniz ticaretini geliştirmesi açısından önemliydi. Öte yandan, Osmanlı İmparatorluğu, antlaşma ile bazı toprak kayıpları yaşadı ve güç dengelerindeki bu kayıplar, imparatorluğun çöküşüne doğru atılmış adımlardan biriydi.
Antlaşmanın imzalanmasının ardından, Osmanlı İmparatorluğu’nda birçok tepki ve eleştiri ortaya çıktı. Bu antlaşmanın Osmanlı Devleti’ni zayıflattığı ve toprak kayıplarına neden olduğu düşünülüyordu. Ayrıca, Kırım Hanlığı’nın bağımsızlığını kazanması, Osmanlı Devleti’nin etki alanının daraldığını gösteriyordu.
1768 Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı-Rus ilişkilerini etkileyen bir dönemeçtir. Antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemesini ve Rusya’nın yükselmesini gösteren bir belge olarak tarihe geçmiştir. Aynı zamanda, bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun içsel sorunları ve dışsal tehditlerle nasıl başa çıkamadığını da ortaya koymaktadır. Antlaşma, taraflar arasındaki ilişkilerin karmaşıklığını ve siyasi çekişmeleri anlamak için önemli bir tarihi belge olarak değerlendirilmektedir.